تلاش برای دنیا و شناخت آسیب‌های آن
موضوع: فرهنگ جوانمردی در قرآن
عناوين:
- جوانمردی هابیل
- جوانمردی حضرت یوسف (ع )
- جوانمردی پیامبر( ص)
- جوانمردی حضرت موسی (ع)
- جوانمردی شاهچراغ
- – جوانمردی در ایثار مال
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم، بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین بعدد ما أحاط به علمه، الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی
۱- جوانمردی هابیل
جوانمردی به عربی میشود، « فُتُوَّت». همه مردم جوانمرد مثل شهید سپهبد سلیمانی را دوست دارند.
حضرت آدم (ع) دو فرزند پسر داشت، بنامهای « هابیل » و « قابیل » . قابیل به موقعیّت، اعتبار و جایگاه برادرش هابیل حسادت ورزید و به او گفت: تورا می‌کشم. اما در مقابل، هابیل جوانمردی کرده و به او گفت: «ما أَنَا بِباسِطٍ يَدِيَ» (مائده/۲۸) ، من به سوی تو دست درازی نخواهم کرد. این جوانمردی است.
۲- جوانمردی حضرت یوسف (ع )
حضرت یوسف(ع) هم برادران حسودی داشت، چون او بخاطر خوبیها و کمالاتش در نزد پدرش، حضرت یعقوب (ع) جایگاه ویژهای داشت. لذا برای او نقشه کشیده و به بهانه رفتن برای تفریح و ورزشِ در بیابان، او را به چاه انداختند. به قدرت و خواست خداوند و سرنوشتی نیکو، توسط کاروانی از چاه نجات پیدا کرد و در مصر به عنوان برده فروخته شد و توسط عزیز مصر (چون بچه دار نمیشدند، به عنوان فرزند خود،) او را خریداری کردند و گرچه در کاخ عزیز به او تهمت گناه کردن به او داند و او را به زندان انداختند اما بعد معلوم شد که او بی گناه بوده است. کم کم او عزیز مصر شد و این تهمت را با جوانمردی گذشت کرد. در منطقه قحطی آمد. دیگر فرزندان حضرت یعقوب، (همان برادران حضرت یوسف (ع) که او را به چاه انداخته بودند، ) از طرف پدر مأمور شدند که (برای رفع قحطی،) به مصر رفته و تقاضای گندم کنند. ظرف وزن کردن گندمهایِ عزیز مصر، گُم شد و برادران، حضرت یوسف (ع) را، ( در حالی که او را نمیشناختند که عزیز مصر شده است،) نسبت داده و گفتند: او این ظرف را دزدیده است.
در نهایت برادر خود عزیز مصر (که یوسف بود،) را شناختند و به شدّت از ظلمی که در حقِّ او کرده و او را به چاه انداخته و بعد هم در این ماجرا نسبت دزدی داده بودند، خجالت کشیده، پشیمان شده و از او عذرخواهی کرده و طلب بخشش کردند. حضرت یوسف(ع) هم بلا فاصله و بدون درنگ جوانمردی کرده و آنها را بخشید و اعلام رضایت کرد؛ «لا تَثْرِيبَ عَلَيْكُمُ الْيَوْمَ» (یوسف/۹۲). با اینکه در آن مقام میتوانست براحتی از آنها انتقام بگیرد. که این خصلت در شأن پیامبران و بزرگان نیست.
۳- جوانمردی پیامبر( ص)
روز فتح مکه همه بت‌ها شکسته شد، کفار و مشرکان شکست خورده و مسلمانها پیروز شدند. مشرکان و مردم مکه ترسیدند و فکر میکردند که مسلمانان از آنها انتقام بگیرند. چون قبل از هجرت پیامبر (ص) از مکه به مدینه ایشان و مسلمانان را در طول سیزده سال، بسیار اذیّت کرده بودند.
لذا در حال فرار و پنهان شدن به بقیه مردم مکه با شعار «اليوم يوم الملحمة» یعنی؛ امروز، روزِ تلافی و انتقام است. پس فرار کرده و پنهان شوید تا در دسترسِ مسلمانان نباشید.
پیامبر اکرم(ص) با کمال جوانمردی (در صورتی که میتوانست راحت از آنها انتقام سختی هم بگیرد،) به مسلمانها فرمود: شما در مقابل آنها این شعار را بدهید که: «الیوم یوم المرحمه» ، امروز، روزِ رحمت و بخشش است. و ما نمیخواهیم از کسی انتقام بگیریم.
این اخلاق قرآنی است که میفرماید: «وَ إِذا ما غَضِبُوا هُمْ يَغْفِرُونَ» ، (شوری/۳۷) ، (و چون خشم و غضب كنند، ( خطای دیگران را،) مىبخشند.)
و یا میفرماید: «وَ الْكاظِمِينَ الْغَيْظَ» ، کسانی خشم خود را فرو خورده. و اهل انتقام نیستند. یعنی؛ خودش می‌بخشد، نه اینکه دیگران واسطه شوند.
۴- جوانمردی حضرت موسی (ع)
در قرآن آمده است : زمانی که حضرت موسی(ع) از طرف فرعونیان برای دستگیری تحت تعقیب قرار گرفت، به طرف منطقه مَدیَن از منطقه بیرون رفت. در ورودیِ شهر، دید که جمعیتی کنار چاهِ آبی حیوانات خود را آب میدهند، اما: «… وَ وَجَدَ مِنْ دُونِهِمُ امْرَأَتَيْنِ…» ، (قصص/۲۳) ، در کناری، دو خانم با تعدادی گوسفند، و به حالت انتظار ایستادهاند. علّت را از آنها جویا شد، گفتند: ما پدر پیری داریم که نمی‌تواند چوپانی کرده و گوسفندان را برای آب دادن به اینجا بیاورد. ما این کار را انجام میدهیم. و چون با حضور مردان این محل شلوغ است، صبر میکنیم تا آنها بروند.
حضرت موسی(ع) جوانمردانه و بدون چشمداشت، گوسفندان آنها را آب داد. «فَسَقى لَهُما» (قصص/۲۴). ولذا آنها زودتر از هر روز به خانه برگشتند. پدرِ آنها ( که حضرت شعیب(ع) بود،) علّت زودتر آمدن را پرسید؟. داستانی که اتّفاق افتاده بود تعریف کردند.
و از طرفی حضرت موسی (ع)، جوانی غریب، چه بسا گرسنه، تحت تعقیب فرعونیان، بدون کار و زن و فرزند: «ثُمَ تَوَلَّى إِلَى الظِّلِّ» (قصص/۲۴) در سایهای نشست. و گفت: « فَقالَ رَبِّ إِنِّي لِما أَنْزَلْتَ إِلَيَّ مِنْ خَيْرٍ فَقِيرٌ» ، «قصص/۲۴» ، ( پروردگارا! همانا من به هر خيرى كه تو برايم بفرستى نيازمندم.).
حضرت شعیب (ع) به دخترانش فرمود: از آن جوان دعوت کنید تا به منزل آمده تا مزدش را بدهیم. یکی از دختران در حالى كه با حيا وعفّت راه مىرفت به نزد او آمد و به حضرت موسی (ع) گفت: «… إِنَّ أَبِي يَدْعُوكَ لِيَجْزِيَكَ أَجْرَ ما سَقَيْتَ لَنا» ، (همانا پدرم از شما دعوت مىكند تا مزد اينكه براى ما آب دادى به تو بپردازد.).
« …فَلَمَّا جاءَهُ وَ قَصَّ عَلَيْهِ الْقَصَصَ قالَ لا تَخَفْ نَجَوْتَ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ» ، ( پس همينكهموسى به نزد آن پدر پير (حضرت شعيب) آمد و سرگذشت خود را براى او بازگو كرد، او گفت: نترس، تو از (دست) گروه ستمگران نجات يافتى.). پس در خانه خودم باش. و یکی از دخترانم را هم به عنوان همسر انتخاب کن. مهریه آن هم اینکه: هشت تا ده سال، برای ما چوپانی کن.
۵- جوانمردی شاهچراغ
بعد از آنکه امام هفتم، امام کاظم (ع) را در زندان شهید کردند. باید برای مردم، امام هشتم معرفی میشد. از برادر امام رضا(ع) احمد بن موسی، (شاهچراغ) سؤال کردند که به عنوان امام بعد از پدر شما با چه کسی بیعت کنیم. با جوانمردی به آنها گفت: اگر مرا قبول دارید؟، امامت بر حقِّ بعد از پدرم از آنِ برادرم امام رضا است. حق من نیست.
۶- جوانمردی حضرت اباالفضل (ع)
و حضرت ابالفضل قهرمان (ع) هم در روز عاشورا و در کنار آب و با لبِ تشنه، گرچه میتوانست خود، اول آب بنوشد و بعد آب را به خیمهها ببرد، عطش برادر و بچهها به یادش آمد. جوانمردی کرده، آب را ننوشید تا هرچه زودتر آب را به آنها برساند.
۷- جوانمردی همسران جانبازان
همسران معلولین و جانبازان هم با همه مشکلاتی که دارند. برای خدمترسانی به آنها واقعاً جوانمردی و گذشت و صبر میکنند.
۸- جوانمردی در ایثار مال
قرآن میفرماید: «… وَ يُؤْثِرُونَ عَلى أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ كانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ…» ، (حشر/۹) ، ( و اگرچه خود شديداً در فقر هستند ولى مهاجران را بر خود مقدّم مىدارند و كسانى كه از بخل نفس محافظت شوند، آنان همان رستگارانند.).
* داستانی قرآنی در باره ایثار؛
حضرت امیرالمؤمنین (ع) و حضرت زهرا (س) نذر کردند که سه روز روزه بگیرند. شب اول به وقت افطار، مسکینی و شب دوم یتیم و شب سوم، اسیری به درب خانه آنها آمده و تقاضای کمک کردند و آنها با جوانمردی و گذشت، افطاری خود را دادند: « وَ يُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْكِيناً وَ يَتِيماً وَ أَسِيراً» (انسان/۸) ، (و غذاى خود را با آن كه دوستش دارند، به بينوا و يتيم و اسير مىدهند.).
اما افرادی هم هستند که با داشتن اموال و دارایی و امکانات زیاد، حاضر به کمک کردنِ به مستحقان را ندارند. مثلِ قرآن که در باره فرعون و آن همه دارایاش میفرماید: به فرعون گفته شد: که از دارایی خود به مستمندان هم کمک کن. گفت:
«أُوتِيتُهُ عَلى عِلْمٍ عِنْدِي» (قصص/۷۸) ، ( همانا اين (ثروت فراوان) به واسطه دانشى كه نزد من است، به من داده شده،).
با علم اقتصاد خودم آنها را به دست آوردهام و به کسی نمیدهم. به قول بعضیها که به غلط میگویند: چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است. این در حالی است که قرآن میفرماید:
«وَ فِي أَمْوالِهِمْ حَقٌ لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُومِ» ، ، ( معارج/۲۳ و ۲۴) ، (و آنان كه در اموالشان حقّى است معلوم. براى افراد سائل و محروم. ).
البته! جوانمردی در همه امور زندگی، شامل مرد و زن میشود مثلِ این زمان، کادر درمانِ کشور و پرستاران ما در این دوره کرونا، (چه زن و چه مرد،) خیلی مردانگی کردند.
و در آیه دیگر هم در باره گذشت و جوانمردی میفرماید: «لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ» ، (آل‌عمران/۹۲) ، ( هرگز به نيكى دست نمىيابيد، مگر آنكه از آنچه دوست داريد، (در راه خدا) انفاق كنيد .).
خدایا! ما را پاسدار خدمات و زحمات همه خدمتگزاران قرار بده.
«والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته»
سئوالات مسابقه ؟
۱- در ماجرای فرزندان حضرت آدم، کدام یک جوانمردی نمود؟
۱) هابیل
۲) قابیل
۳) هر دو مورد
۲- حضرت یوسف علیه‌السلام در کدام مورد، با جوانمردی گذشت نمود؟
۱) در برابر تهمت دزدی از سوی برادران
۲) در برابر تهمت ناپاکی از سوی همسر عزیز مصر
۳) هر دو مورد
۳- آیه ۳۷ سوره شوری، از کدام ویژگی اهل ایمان ستایش می‌کند؟
۱) گذشت از مال
۲) گذشت از جان
۳) گذشت از خطای دیگران
۴- در آیه ۹ سوره حشر، به کدام نوع از جوانمردی اشاره شده است؟
۱) انفاق بخشی از داشته‌ها
۲) ایثار و ترجیح دیگران برخود
۳) وصیّت همه اموال و دارایی‌ها
۵- حضرت شعیب (ع) به چه عنوانی موسی را به منزلش دعوت کرد؟
۱) ازدواج با دختران
۲) پرداخت اجر آبیاری
۳) پناه‌دادن از خطر فرعون
